Canistan – Yusuf Atılgan
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Yusuf Atılgan |
| Yayınlanma Tarihi: | 2000 |
| Yayınevi: | Can Yayınları |
Karakterler
Selim: Henüz küçük yaşlarda iken bilgelik ve çalışkanlık gibi konularda başarılı olan Selim, ilerleyen zamanlarda Esma adında biri ile evlenir ancak ölümü ile hayatı baştan sona değişir. Acımasız ve gaddar biri haline gelmeye başlar.
Tokuç Ali: Selim ile ardeş gibi büyüyen karakterdir. Ancak romanın başlangıcında Selim Tokuç Ali’ye işkence ederek kötü halde hırpalar.
Esma: Selim’in çok sevdiği ve hayatının değişmesine neden olan ölen eşidir.
Osman: Tokuç Ali’nin babası ve Selim’in yanında büyüdüğü karakterdir.
Kadir: Selim’in kendini kaybedip meyhanelerde içerken dolaştığı zamanlarda tanıştığı arkadaşıdır.
Naciye: Kadir çeteden ayrılıp güzel bir hayat sürdürmek için çıktığı yolda evlendiği karakterdir.
Konusu
Kitap dört bölümden oluşuyor: duruşma, yargıç, tanık ve sanık. Duruşmada eski bir hesaplaşma var. Hakim bölümünde hesap isteyen kişi anlatılır ve tanık olaya tanık olan kişidir. Davalı bölümü yazılmamış. Yusuf Atılgan’ın net anlatımı ve kurgu yeteneğiyle hazırlanan roman.
Canistan Özeti
1921’de Hacırahmanlı Köyü yakınlarındaki bir bağda dinlenen Tokuç Ali, bu bölgedeki çetelerin saldırısına uğrar. Yanına geldiğinde çete liderinin kendisiyle birlikte büyüyen Selim olduğunu görür ve çok mutludur. Ancak Tokuç Ali’ye saldıran ve onu bağlayan Selim’in kendisidir. Büyüdüğü ve köyü terk ettiği arkadaşının davranışları üzerine seçilen Selim, Yunan ordusuna karşı savaşmak için altın toplama bahanesiyle arkadaşından intikam almaya kararlıdır. Bir süre kendisine işkence ettikten sonra, “başka bir işi var” diyerek çete arkadaşlarından ayrılır.
Roman bundan böyle Selim’in gençliğine döner. Tokuç Ali’nin babası Osman’la birlikte yaşayan Selim, ailesinden daha zengin olan Ali’nin kardeşi gibidir. Ancak bir gün meydana gelen ve önemsiz görünen bir olay, Selim’in Ali’nin kendisini de üstün gördüğünü düşünmesine neden olur ve bunu gururuyla besleyemeyen Selim köyü terk eder. Nispeten yakın bir bağ içinde iş bulan Selim, çalışkanlığı ve becerisiyle herkesin gözüne girmeyi başarır. Ancak ziyarete gelen bağ sahibinin kızı Nebile ile konuşmaya ve yaklaşmaya başlayınca Nebile’nin ağabeyi tarafından uyarılır ve ona yumruk attığı için bağdan ayrılır.
Bundan sonra Esma adında bir dul kadınla başka bir bağda çalışmaya başlayan Selim, daha sonra Esma ile evlenir. Bu yıllarda mutlu bir hayat yaşayan, okuma yazma öğrenen ve toplumda kendine yer bulmaya başlayan Selim, hamile kalan Esma’nın ölümü ile büyük bir değişim yaşar. Meyhanelerde içmeye ve dolaşmaya başlayan Selim, daha sonra askere alınmış ancak ordudan kaçarak savaş yıllarını saklanarak geçirmiştir. Bu arada tanıştığı Kadir ile yakın dostluk kuran Selim, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından başlayan Yunan işgalinde savaşmaktan çekinmez. Halit Paşa komutasında bir çeteye katılan ve Yunan ordusu ile çatışan Selim, acımasız bir adama dönüşür. Tokuç Ali’den intikamını aldıktan sonra tek başına bir Yunan Polis Karakolu’na baskın düzenleyen Selim burada ölür.
Canistan – Kitap Açıklaması
“Benim yazarlığımdan daha önemlisi günlük yaşamımdır” diyen ve “çok az” yapıt verdiği kabul edilen Yusuf Atılgan, uzun zamandır yayımlanması beklenen son romanı Canistan ile yazarlık serüvenini tamamlıyor.
Yusuf Atılgan, önce “İşkence” adını koyduğu ve “Duruşma”, “Yargıç”, “Tanık” “Sanık” bölümlerinden oluşmasını tasarladığı bu romanın “Sanık” bölümünü yazamadan aramızdan ayrılmıştı. Ancak elinizdeki kitaba “yarım kalmış bir roman” demek de oldukça zor…
Yusuf Atılgan bu yapıtında da yine kalemini sivriltiyor ve insan ruhunun kötücül tohumlarını büyük bir ustalıkla deşiyor. İkinci Meşrutiyet ve Milli Mücadele yıllarında Manisa köylerinde yaşanan trajik bir dostluk ve aşk öyküsü Canistan… Yalnızlık, şiddet, cinsellik ve ölüm…
